وبلاگ متفکران
در انتها این روایت را می آورم که: نقل شده است: نماز مادامى که از فحشا و منکر نهى نکند، چیزى جز دورى از جانب خدا نمىافزاید. و روایت شده است: جوانى از انصار همهى نمازها را با رسول خدا صلى اللّه علیه و آله مىخواند و مرتکب فاحشهها نیز مىشد، آنگاه که این مطلب براى رسول خدا وصف شد، فرمود: ((بالاخره روزى نمازش او را از ارتکاب فواحش نهى مىکند و چیزى نگذشت که او توبه کرد بنابراین معناى آیه این است که نماز در مستقبل و آینده صاحبش را از فحشا و منکر باز مىدارد[1]. 6- ضعف اعتقادى و یا بعضى فقط به چند تا از نمازهاى واجب عمل مى کنند و نماز صبح را مثلاًنمى خوانند. این نیست مگر از ضعف اعتقادى فرد. و تا این ضعف جبران نگردد، مشکل فوق قابل حل نخواهد بود.
سبک زندگی :در تعریف عبارتند از: سبک زندگی همان راه های گوناگون زندگی فرد یا گروه است. بنا بر آنچه که از مشاهدة افراد در مصاحبة غیر رسمی با افراد شاخص به عمل آمد می توان گفت که باورهای دینی افراد با سبک زندگی آنان رابطه دارد. این افراد براساس سلیقه و انتخاب خویش شیوه ای را برای زندگی خویش انتخاب کرده اند که با باورهای دینی آنها رابطه دارد. در واقع خواهان رفاه نسبی در حد شئون و دوری از اسراف هستند. این مردم سعی می کنند در شیوه زندگی شان نیز دستورات دینی را که در جلسات مذهبی آموخته اندرا به کار گیرند. این افراد در برخورد با دیگران به باورها و آموزه هایی همچون احسان ونیکوکاری، کمک به همنوع، احترام به بزرگترها، دستگیری از نیازمندان، رعایت اعتدال، احترام به حقوق دیگران، حفظ حریم محرم ونامحرم و . . . را به زعم خودشان عمل می کردند. می توان گفت آموزه هایی که مبلغ در این جلسه ها عنوان می کرد به نوعی با باورهای درونی و فطرت افراد سازگاری داشت (حضور مستمر افراد در این جلسه می تواند بیان گر این مطلب باشد) و این آموزه های رفتاری و ارزشی تاحدودی مبین سبک زندگی ای است که مبلغ درصدد ترویج آن است. در نتیجه این تحقیقات مشخص شد که افراد در مقابله با موقعیتهای گوناگون در طول زندگی روزمره ی خود آن جنبه از خودرا نشان می دادند که مورد پذیرش فرهنگ موجود جامعه عکس العمل نشان می دهند . در حقیقت هرچقدر جامعه ای در ارتباطات خود درست تر عمل کند خود این درستی تحریکی برای افراد در انجام عکس العملهای متعادل تر و درست تر می شود . پس اختلالات روانی در افراد جامعه هر چه گسترش بیشتری پیدا کند خود این انحراف طبق این تحقیقات راه را برای سرعت دار کردن شیب تخریب بیشتر و انحراف بیشتر جامعه هموارتر می کند . نبود نظارت اجتماعی و قضاوت، عدم ترس ازدست دادن منزلت اجتماعی و ...فاصله را بین شخصیت حقیقی افراد (احیانا )و نقشی که در جامعه ایفا می کنند را گسترش می دهد . به عبارت دیگر هر چه جامعه منحرف تر باشد افراد در روابط اجتماعی خود متظاهر تر شده و از رفتارهای کاذب بیشتری استفاده می کنند تا بدین طریق بیشتر مورد تایید اطراف خود قرار گیرند والبته این می تواند زنگ خطر بزرگی برای برنامه ریزان فرهنگی اجتماع باشد . در نظریة گافمن میان حضوروحالت یا قیافه و منش افراد در هنگام ایفای نقش انسجام و هماهنگی برقرار است، به گونه ای که دیگران نقش آنها را تأیید می کنند. کنش افراد مورد مطالعه در گروه یا همان موقعیت جلسات مذهبی و موقعیت اجتماعی و شغلی قابل مطالعه و فهم است، زیرا به نظر گافمن خود محصول کنش میان کنشگر و حضار است. بنابراین میان باورهای دینی و سبک زندگی افراد در موقعیت جلوی صحنه ارتباط وجود دارد. 5-رفتار نامناسب بعضی از مبلغان دینى
تحقیقات و نظر سنجى ها گویاى این حقیقت است که برخى از جوانان به خاطر دوستى و صمیمیت و ارتباط نزدیکى که با طلاّب و روحانیون خصوصاً طلبه جوان پیدا کرده که باید از آن بعنوان یک پدیده میمون و مبارک نگریست بعضا ممکن است رفتارى را مشاهده مى کنند و یا سخنانى را مى شنوند که موجب سستى و وهن آنها از دین مى گردد. بعنوان مثال اگر جوانى مشاهده نماید که یک روحانى در محفلى نشسته و مشغول صحبت و احیاناً غیبت دیگران است و توجهى به نماز در اول وقتش ندارد و یا در رفتار با کسى تندى مىکند این اعمال، تأثیر منفىاش را بر روحیه دیگران باقى مىگذارد. گاهى گفته مىشود که اگر واقعاً نماز در اول وقت آن همه فضیلت دارد پس چرا یک روحانى بعنوان مبلغ دین به آن توجه ندارد. این هم عاملى است که برخى از جوانان بیان مىدارند. علاوه بر موارد دهگانهاى که بیان شد عاملى چون مشکلات مادى، کاستى در تبلیغات، نداشتن مشوّق، مشکل ازدواج، وجود آلودگى اخلاقى برخى از محیطهاى محلى، عدم جاذبه کافى مساجد و مکانهاى عبادى و عدم رعایت مسائل بهداشتى در مساجد و نمازخانهها از دیگر عواملى هستند که در ترک و رویگردانى یا کم توجهى نوجوانان و جوانان به مسائل عبادى خصوصاً نماز تأثیر به سزایى دارند که باید در رفع و حلّ آن کوشا بود.
در روایتی که از پیامبر (ص) رسیده است ایشان یکی از عمده ترین دلایل دین گریزی را انجام نداندن مبلغان دین به هر آنچیزی است که آنها نقل می کنند . به عبارت دیگر خدایی ناکرده اگر مبلغان دینی خودشان اولین کسانی باشند که به گفته های خودشان اعتقادی نداشته باشند و به آن عمل نکنند الگویی بسیار منفی برای نوجوانان و جوانان خواهند بود . علما امروزه اعتقاد کامل دارند که نا بلد بودن مبلغ دینی و عدم تسلط او به علوم دینی خود می تواند بسیارمضر تر از منفعت ایشان در سطح جامعه باشد .بطوری که وقتی مبلغ دینی نه تنها علم عبوم دینی را ندارد و لی خرقه ی دین را به تن می کند و خوداخلاقیات دینی را انجام نمی دهد خود می تواند بدترین تبلیغ برای اعتقادات دینی جوانان باشد . عدم تکبر مبلغان دینی و ظرفیت پذیری بالا ی ایشان نیز می تواند آغوش بازشان برای پذیرش تمامی مردم جامعه باشد . بدهی است کسانی که ریشه های عمیق دینی دارند شاید خود عموما بلد راه هستند ولی خانواده هایی که دارای ناهنجاری های اعتقادی هستند و جوانان خودرا هم به همان سمت و سو سوق می دهند احتیاج به روحانیون و مبلغان پر حوصله و متواضع و صبوری دارند که پذیرای افکار نادرست و حتی ظاهر نادرست این گروه جوانان باشند و با آغوشی باز آنها را بپذیرند . چرا که خداوند توبه پذیر است و چه بسیا برگرداند یک جوان از منجلاب ثوابی بسیار بالا تر از تبلیغ برای مردمی مومن داشته باشد .
عامل دیگرى که در روحیه جوانان مى تواند تأثیر زیادى را بگذارد باورهاى دینى و تقویت روحیات مذهبى است که بخش عمده این مسئولیت بر عهده مبلغان دینى مى باشد.
امروزه بخش عظیمى از جوانان که بهترین و مهمترین، قشر جامعه محسوب مى شوند از ضعف اعتقادى رنج مى برند. در کتب درسى خوانده اند که خدا و قیامتى هست ولی متاسفانه این اطلاعات آنقدر تئوریک گفته می شود که گویی نوجوانان قرار است مانند درس جغرافی فقط حدود چیزی را حفظ کنند ودیگر کاری به محتوا و به خصوص کار برد دین در زندگی خود و خانواده ی خود ندارند .البته مطالب کتابها به ایشان اینچنین تلقین می شود .کافی است یکی از کتابهای دینی دبیرستان را برداشته و ورق بزنید گویی کتاب فلسفه دانشگاه را ورق می زنید !برای امتحان معنی جملات ذکر شده و کاربرد آن را در زندگی روزمره آن را از دانش آموز سوال کنید هرگز نمی تواند جوابی قانع کننده بشما بدهد ! به یاد می آورم این جمله را که در کتاب چهارم دبستان آورده شده است را از کودک خود پرسیدم که :دخترم منظور از این جمله که در کتاب بخوانیمتان است که خدا زیبا است پس زیبایی را دوست دارد یعنی چه ؟مگه خداوند (نعوذبالله )آدم است که زیبا باشد !؟ تازه این همه چیزهای زشت توی این دنیا است آنها را چه کسی آفریده !!و خلاصه کلمات کلیشه ای که در کتابها می آید و طوطی وار هم حفظ می شود .وقتی به کودک چهارم دبستان گفته می شودفلان آقایی چشم برزخی !!! دارد کودک تعجبش از این دین و اتفاقات آن دوچندان می شود که مادر جان چشم برزخی کجای سر قرار می گیرد ؟و تازه شب هم از ترس اینکه آدمها می توانند روحها را ببینند (وقتی اصلا نمی فهمد روح چیست ؟)نمی تواند بخوابد .وقتی گله می کند که مامان چرا باید زنگ ورزش بعداززنگ قرآن (که معمولا این چنین است ،چون معلمهای اصلی یک روز در هفته سر کار نمی آیند و دروس نقاشی و ورزش و قران به طور گردشی در یک روز قرار می گیرد .)قرار دارد وقتی که ما کلی شاد هستیم (منظور ترشح آدرنالین از گروه سمپاتیک ها است که هیجان می آورد و طبق تحقیقات اثر آن حداقل تا 2ساعت و در مواردی تا4 ساعت است )وبعد که کلاس قرآن است اصلا هیچ کدام حوصله ی شندین و درس خواندن قرآن را نداریم و هنوز در حال و هوای ورزش هستیم !
متاسفانه تعالیم دین با انگیزه و اعتقاد به آنان یاد داده نمی شودانجام نمى دهد و با احساس و عاطفه با امور دینى برخورددارد. این ضعف درعقیده و عدم استوارى آن برپایه منطق موجب مى گردد که جوان به مسائل دینى آن اهمیت خاص را قائل نباشد و یا پاى بندى کامل به تعالیم دینى را نداشته باشد. به همین جهت بسیار دیده مى شود که بعضى از افراد، نماز خواندشان موسمى و فصلى است. مثلاً در فصل خاصى مثل ماه مبارک رمضان یا ایام ماه محرم و صفر، نمازشان را مى خوانند و بقیه ماههاى سال را با نماز وداع مى گویند.
7-تکبر و غرور
عامل دیگرى که در ترک نماز و سایر فرایض عبادى مى تواند مؤثر باشد غرور جوانى و تکبر و بزرگ منشى برخى از افراد است. صفت غرور از پستترین اوصاف انسانى است که شاید بتوان گفت منشأ تمام گناهان و معاصى مى گردد. هرگاه این خصلت در کسى پا بگیرد و استقرار یابد فرد را به مهلکه هاى بزرگى مى کشاند با متصف شدن به این صفت فرد چنین مىپندارد که اگر در مقابل خداى خود سجده کند کوچک مى گردد بنابر این براى اینکه بزرگى و غرورش محفوظ بماند در مقابل هیچ کس نباید سر تعظیم فرود آورد ولو در مقابل خداوند متعال. این همان وصفى است که وقتى در ابلیس ظاهر و آشکار شد در مقابل دستور صریح خداوند سرباز زد و حاضر نشد امر الهى را در سجده بر آدم امتثال نماید.
8-تسویف (واگذارى امور به آینده)
برخى از جوانان با توجه به اینکه چند سالى است که وارد سن تکلیف شده و در مقابل تعالیم و دستورات دین مکلف مى باشند و بر آنها واجب است که به احکام دینى گردن نهند ولى با این توجیهات که ما هنوز جوانیم و تازه اوایل عمر ماست و بهانه هایى از این قبیل اعمال دینى را ترک مى کنند.
9- فساد اخلاقى مضاعف
برخى از جوانان در علت دورى از نماز و تعالیم دینى و مذهبى، مفاسد اخلاقى را بسیار مؤثر مى دانند. البته این عامل در خانوادهها و محیطهاى مختلف داراى شدت و ضعف مى باشد و در بروز و ظهور آن مى توان عللى را بر شمرد که هر کدام از آن عوامل به تنهایى مىتواند در ایجاد آن و انحراف شخص کافى باشد.
(العنکبوت/45)"اتْلُ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ"(آنچه را از کتاب (آسمانى قرآن) به تو وحى شده تلاوت کن و نماز را بپا دار، که همانا نماز (انسان را) از فحشا و منکر بازمى‌دارد و البتّه یاد خدا بزرگ‌تر است و خداوند آنچه را انجام مى‌دهید مى‌داند.) را از دست داده و خود این ترک نماز حتی اگر در بی توجهی ترین شکل خود باشد خودش باعث هجوم اندیشه ها و در نتیجه اعمال شیطانی بر ایشان است . بدیهی است وقتی جوانی به د لایل ذکر شده و به خصوصااز روی عمد نماز را ترک می کند خود باعث از بین رفتن نصرت مخصوص الهی می شود طبق آیه ی بالا که خود زمینه را برای فساد مضاعف آماده می کند .مگر خداوند رحم کند و او را باز گرداند .
10-مجالست و همنشینى با دوستان ناباب
بدیهى است که نقش بسیار مهم دوستان در شکل دهى شخصیت انسانى خصوصاً در سنین نوجوانى و جوانى را نباید نادیده انگاشت.
رابطه میان باورهای دینی و سبک زندگی
گافمن روانشناس معروف طی تحقیقاتش ثابت کرد که افراد شرکت کننده در جلسات مذهبی براساس علاقه، انتخاب خویش، هماهنگی ومطابقت مباحث این جلسه ها با باورهایشان در آن شرکت می کنند. افراد با رعایت شئونات جلسه همانند نحوه پوشش متناسب با جلسه، احترام به سخنران و دقت درگوش دادن به سخنان مبلغ، نوع پرسش های آنان، طلب التماس دعا و ... با توجه به آنچه از سخنانشان بر می آید، نقش خود را در این موقعیت به شکل واقعی ایفا می کنند، زیرا رعایت رفتارهای متناسب با سعی در تأثیرگذاری بر دیگران دارند.
بنابراین با تحلیل باورهای دینی افراد در موقعیت اجتماعی و شغلی شان می توان گفت:
با توجه به مشاهده جلسه های مذهبی و افراد شرکت کننده در آنها و همچنین مصاحبه غیر رسمی با افراد شاخص و باسابق? حضور زیاد در این جلسه ها می توان گفت که میان باورهای دینی افراد با سبک زندگی آنان در موقعیت جلوی صحنه رابطه معنی داری برقرار است. از آنجا که سبک زندگی راه ها و شیوه های انتخابی و سلیقه ای و ترجیحی برای گذراندن امور زندگی است و افراد براساس سلیقه و انتخاب خویش راه های متفاوتی را برمی گزینند و از طرف دیگر باورهای دینی مجموعه ای از نگرش ها و اعتقادات و باورهای درونی افراد است، لذا شرکت کنندگان در این جلسه ها نیز براساس باورهای درونی خویش جلسه ها را انتخاب کردند و در آنها شرکت منظم و مستمر داشته اند.
| قالب جدید وبلاگ پیجک دات نت |
من یک محقق ونویسنده هستم . نوشته های این وبلاگ از هیچ مکان و سایتی گرته برداری و کپی نشده است. بنابراین در هنگام کپی کردن از این وبلاگ حتما نام وبلاگ را هم در ذیل آن ذکر کنید .
