وَ مِنْهُم مَّن یَقُولُ رَبَّنَا ءَاتِنَا فى الدُّنْیَا حَسنَةً وَ فى الاَخِرَةِ حَسنَةً وَ قِنَا عَذَاب النَّارِ(201) 

و بعضى مى‌گویند: (پروردگارا! به ما در دنیا [نیکى] عطا کن! و در آخرت نیز [نیکى] مرحمت فرما! و ما را از عذابِ آتش نگاه دار!) (201)

   دعایی که به آن دعای قنوت می گویند و خواندن آن برای حاجیان در کنار خانه ی کعبه مستحب موکد است ،اما به راستی چرا این آیه آنقدر دارای اهمیت است !    

شاید بتوان مهمترین دلیل آن را همانا کلمه ی "حسنه " ای که در این ایه آورده شده است دانست.دقت کنید :

در کتاب امالی شیخ صدوق به نقل از امام حسین (ع) آورده شده است که منظور ازاین آیه رضایت خداوند و بهشت در آخرت و افزایش روزی و زندگی خوب و اخلاق خوب در دنیا است .

**

جمیل بن صالح گوید[1]: امام صادق علیه السّلام در تفسیر این آیه فرمود: در آخرت، خشنودى خدا و وعده بهشت، و در دنیا، گشایش در روزى و معاش و نیک‏خوئى است.

 

 **از حضرت صادق- علیه السّلام- نقل است[2]: «حسنه» (نیکو، که در قرآن مکرر نام برده شد: "رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً" در دنیا دو چیز است: رزق پاک و اخلاق نیک؛ در آخرت هم دو چیز است:

رضایت خدا و بهشت. امام مجتبى- علیه السّلام- فرماید: «حسنه» در دنیا علم و عبادت است و در آخرت بهشت. امیر المؤمنین- علیه السّلام- فرماید: «حسنه» در دنیا زن شایسته است و در آخرت بهشت‏.

**

و در تفسیر عیاشى از امام صادق (علیه السلام ) روایت آورده که در تفسیر آیه :" ربنا آتنا فى الدنیا حسنه و فى الاخره حسنه" فرمود: منظور از حسنه رضوان خدا و بهشت در آخرت است ، و نیز سعه رزق و حسن خلق در دنیا است .

و از همان جناب روایت شده که فرمود حسنه در دنیا رضوان خدا و توسعه در معیشت ، و همنشین خوب ، و در آخرت بهشت است .

  **

اما پس از بررسی احادیثی که در این زمینه آورده شده است و همه نشان دهنده ی میزان گسترش و اهمیت این دعا می باشد ولی در این اثنا به حدیثی بسیار عجیب و عظیم از امام حسن (ع) در تاویل کلمه ی "حسنه " بر می خوریم که بیش از پیش اهمیت این دعا را برای مردم بیان می کند و نشان می دهد که چرا نه تنها این دعا دعای قنوت شناخته شد بلکه خواندن آن در کنار خانه ی خدا مستحب موکد شده است .حدیث از این قرار است : 

" قُلْ‏لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏ وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً" [3]بگو اى پیغمبر! من هیچ پاداش و مزدى از شما براى رسالتم نمى‏خواهم، جز دوستى خویشاوندان و نزدیکانم و هر کس کار نیکى انجام دهد، بر نیکى‏اش مى‏افزاییم ...

حضرت امام حسن علیه السّلام فرموده است که مراد از «اقتراف حسنه»، مودّت ما «اهل بیت» است.

توضیح : اگر چه تفسیر این ایه در موضوع این مقال نیست ولی آن چیزی که امام حسن (ع)در باره ی تاویل کلمه ی حسنه فرموده اند می تواند به آیه ی مورد نظر ما هم مصداق پیدا کند . به عبارت دیگر وقتی تاویل "حسنه " مودت اهل بیت باشد . در نتیجه مشخص است که چرا مومنین همواره مستحب است در نمازشان آن را از خداوند در خواست کنند . چرا که پیامبر (ص) در حدیث ثقلین و در غدیر خم تاکید موکد داشتند که قآن بدون مودت اهل بیت معنی و مفهومی ندارد . مودت اهل بیت است که حکمتها و راز های درونی قرآن را می تواند بر اساس ظرفیت افراد در زبانها جاری کند . مودت اهل بیت می تواند انسان را از فحشا و گناه دور نگه دارد و توجه و الگو بر داری از اهل بیت می تواند نه تنها سعادت آخرت را در پی داشته باشد بلکه با اجرای روش زندگی ایشان سعادت دنیا را هم به دنبال دارد . بنابراین این دعا به این معنی است که :

خداوندا در دنیا و آخرت همنشینی و اتصال به پیامبر (ص) و آل او را نصیب من بگردان و توفیق بده تا با اجرای فرامین و سنتهای آنان از آتش جهنم دور باشم . چرا که خداوند خود وعده داده است که هرکس به این "حبل متین " چنگ زند و به آنها متصل باشد هرگز گمراه نمی شود .

اما سوال مهمی که اینجا به وجود می آید این است که چرا با وجود اینکه از خداوند اتصال به امامن و پیامبر (ص) را خواستیم ولی باز در انتها از او تقاضای دور کردن مان از آتش را می دهیم ؟ مگر نه اینکه اتصال به آن بزرگواران کامل و کافی است ؟

برای جواب باید گفت که پیامبر (ص) به منظور متنبه کردن و تذکر مردم در بین جمعی خطاب به دختر گرامی خویش خانم فاطمه ی زهرا کرد و جملاتی در این معنا فرمودند که اتصال به ایشان حتی برای دختر پیامبر (ص) هم کافی نیست و هر کسی در دنیا باید به فکر عمل و کردار خویش باشد . بنابراین این دنیا دعایی بسیار کامل است و گوش زدی برای مومنین است که مبادا به خاطر اتصالشان به اهل بیت مغرور بوده و از ارزیابی کردار خویش غافل بمانند .چرا که اتصال به این بزرگواران تنها روزی می تواند کار آمد باشد که به قول و گفتارشان عمل شود. 

اما در مورد اینکه چرا خداوند پیشنهاد کرده است که این دعا را در حج و در جوار خانه ی کعبه بخوانیم ،حدیث زیر جوابگو می باشد :     

                    

[4]آورده شده است به نقل .... از امام حسین (ع) که ایشان فرمودند: ((مستحب است که بین رکن و خانه ی کعبه این دعا خوانده شود و در این حال ملک موکل (جبرئیل ) به این دعا آمین می گوید.

همان طور که می دانیم و در قرآن کریم نیز ذکر شده است خداوند مکانهایی را در روی زمین قرار داده است که محل عبور و خروج فرشتگان است [5]و دعا در آنها به سرعت بالا می رود وبرای فهم دلیل اینکه این دعای کامل و جامع مستحب است در خانه ی کعبه خوانده شود همین حدیث زیر کفایت می کند :

((جبرئیل بر پیغمبر نازل شد[6] و گفت اى محمد خدایت سلام میرساند و میفرماید من هفت آسمان و آنچه در آنهاست آفریدم و هفت زمین و آنچه بر آنها است و جایى عظیمتر از رکن و مقام نیافریدم و اگر بنده‏اى در آنجا مرا بخواند از روزى که آسمانها و زمینها را آفریدم و منکر ولایت على مرا ملاقات‏کند او را برو در سقر اندازم‏)).

                                                                            صدق الله علی العظیم-معماری

نمونه ای ازاعجاز این دعا:

روزی یهودى گفت[7]:

یا على فلانى از اصحاب شما مبتلا ببلائى گردید که بر مثال جوجه شده اصلا او را ریش و پر در بال و بر نماند حضرت نبى المحمود امر باحضار آن مریض فرمود چون حاضر گردید بعینه آن شخص از شدّت رنج و بلا مثل جوجه بى‏پر و پا شده رسول ایزد مجید از آن مبتلى پرسید که تو در ایام صحت و تندرستى هیچ دعا بواسطه رفع بعضى وزر و خطیئت و گناه و ذلت خود میکردى؟ گفت: بلى یا رسول اللَّه (ص) همیشه از عذاب و عقاب آخرت در خوف و اندیشه بودم و پیوسته دعا میکردم و میگفتم که یا رب مراهر گونه عذاب و عقاب در آخرت بواسطه گناه و خطیئت خواهى کرد استدعا و التماس از تو اى واهب العطیات آنست که مرا معجلا در دار دنیا بآن بلیه و عذاب معذب گردانى تا مرا در آخرت در حفظ ظل رحمت خود مستظل گردانیده به عذاب نوع عقوبت معاقب نگردانى. رسول ایزد تبارک و تعالى گفت:

فلان چرا بدین کلمات مستدعى و متکلم نشدى که: "رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً ... وَ قِنا عَذابَ النَّارِ "چون آن مرد بیمار این کلام از حضرت نبى المختار شنید فی الفور بحکم آن رسول رب غفور بآن کلمات مصادقت آیات متکلم و مترنم گردید در همان دم بمجرّد قول این کلمات و تکلم شافى هر الم او را از آن بلیه و الم شفا بخشیده بیغم و هم گردانید و در ساعت آن مرد چنان چه شتر را از بند عقال مستخلص و بى‏اثقال گردانید از بند آن الم خلاصى یافته صحیح و سالم شده از اعتلال تصاریف نکبت دهر بر مثال صحیح گردید و ...

نوشته شده در دوشنبه 89/10/6ساعت 8:42 عصر توسط آ.معماری نظرات ( ) |